Krizde Para Biriktirmek İçin Bozuk Para Taşımayın

Bu yazı, Sean Gregory’nin Want to Save Money? Carry Around $100 Bills isimli makalesinden derlenmiştir.

Bugünün ekonomisinde alışveriş yapmak isteyenleri dışarıda oldukça çekici fırsatlar bekliyor. Tabiki bu koşullarda harcama yapmak istemiyorsunuz. Ancak birçok mağazada çok büyük indirimler sizleri bekliyor. Peki harcama yapmaktan nasıl kaçınacaksınız ? Özellikle de her kuruşu biriktirmeniz gereken bu kriz ortamında ?

Yapmanız gereken şey cüzdanınızda 100 TL’lik banknotlar taşımak.

Journal of Consumer Research dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre tüketiciler büyük banknotlar taşıdıklarında daha az harcıyorlar. Yapılan deneylerin sonuçlarına büyük banknot taşıyanlar, aynı tutarda bozuk para taşıyanlara göre daha az alışveriş yapıyorlar.

Peki bu etkiyi yaratan şey ne ? Öncelikle bazı tüketiciler büyük banknotları bozuk paralara göre daha değerli görüyorlar. Araştırmacılardan pazarlama profesörü Joydeep Srivastava şöyle diyor : “İnsanlar büyük banknotları olduğundan daha değerli görme eğiliminde. Büyük banknotlar harcandığı zaman, bozuk para harcarken hissedilmeyen bir psikolojik maliyet ortaya çıkıyor”. Kafamızda nakit parayı izole etme eğilimdeyiz. Her 20 TL’lik kağıt para, tek bir 100 TL’lik banknottan daha az değerli gibi geliyor. Yani bir tane 100 TL’lik harcamaktansa beş tane 20’liği harcamak daha kolay geliyor.

Ayrıca tüketiciler parayı bir kere bozdururlarsa harcamaya engel olamayamacaklarını düşünüyorlar. Srivastava ekliyor :”Ayrıca şunu da gördük, insanlar para harcamaya karar verdiklerinde, büyük banknotlarla bozuk paraya nazaran daha çok harcama yapıyorlar”. Araştırmacılar bu fenomoeni “battı balık yan gider” etkisi olarak açıklıyorlar. Tüketici “100’lüğü nasılsa bozdurdum, artık cüzdanımdan çıktı, battı balık yan gider, geri kalanı da harcayabilirim” mantığıyla hareket ediyor. Kısacası “battı balık yan gider” etkisinden korkan tüketicilerin cüzdanlarında büyük banknot taşımaya devam etmeleri gerekiyor.

Deneylerden birinde araştırmacılar Kaliforniya ve Maryland Üniversitesi’nde okuyan 89 öğrenciye bir dolar verdiler. Öğrencilere bu parayı saklayabilecekleri veya şeker alabilecekleri söylendi. Öğrencilerin yarısına birer dolarlık banknot, diğer yarısında ise dört tane 25 cent verildi. Bir dolarlık kağıt para verilen öğrencilerin sadece yüzde 26‘sı parayı harcarken, 25 cent verilen gruptaki öğrencilerin yüzde 63‘ü parayı şeker almak için harcadı. Ancak harcama yapmaya karar verdiklerinde kağıt para alan öğrenciler daha büyük meblağlı alımlar yaptı.

“Battı balık yan gider” etkisi Pasifik’i de aşmış durumda. Araştırmacılar benzer bir testi Çin’de de yaptılar. 150 ev kadınına saklamaları veya sabun, şampuan, kapkacak almaları için 100 yuan verildi. Kadınların yarısı tek bir 100 yuan’lık banknot; diğer yarısı ise bir tane 50’lik, iki tane 20’lik, bir tane de 10 yuan’lık kağıt para aldı. Bozuk para alan kadınların yüzde 90‘ından fazlası parayı harcarken, tek banknot alan kadınların sadece yüzde 80‘i parayı harcadı. Fakat para harcayan her iki grupta; bozuk para harcayanlar ortama 56.76 yuan harcarken, 100 yuan’lık kağıt para alanlar ortalama 67.67 yuan harcadı.

Her ne kadar tüketicinin kendini frenleyek harcamayı kesmesi ekonomik durgunluğu daha da artırsa da, bu sonuçlar tutumlu tüketiciler için her zaman faydalı. Büyük banknot taşıyanların alışveriş yapma ihtimali daha az olduğu için tutumlu tüketiciler, kendilerine hakim olmak adına büyük banknot taşıyabilirler.