Editörün tavsiyesi: “Kredi Notu ve Risk Raporu için yeni adres Findeks.com” başlıklı yazımızı okumak için buraya tıklayın.
Kredi Kayıt Bürosu (KKB) 1995 yılında ana faaliyet konuları para ve sermaye piyasaları ve sigortacılık olan finansal kurumlar arasında bireysel kredilerin takip ve kontrolünü sağlamak üzere ihtiyaç duyulan bilgi paylaşımını sağlamak üzere, 11 bankanın ortaklığı ile bir anonim şirket olarak kuruldu.
1999 yılında 4389 sayılı Bankalar Kanunu’nun 22. Maddesinin 9 numaralı fıkrası 17.12.1999 tarihli ve 4491 sayılı kanunun 13. maddesi ile değiştirilerek, yukarıda belirtilen faaliyet alanında yer alan kurumların yanı sıra, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından uygun görülecek şirketlerin de yararlanabilmeleri amacıyla KKB A.Ş.’ye üye olabilmelerine imkan sağlandı.
KKB’de üye statüsünde hizmet almak isteyen diğer kurumlar bunun için belirlenen üyelik tesis ücretini ödemek suretiyle kredi referans sistemi hizmetlerini kullanabiliyorlar. Tabi ön şart olarak söz konusu üyenin bankalar kanunun ilgili maddesindeki belirtilen faaliyet alanlarında birinde yer alması veya BDDK tarafından uygun görülmüş olması gerektiğini unutulmamalı.
KKB Kredi Referans Sistemi nasıl çalışır?
En basit şekliyle şöyle özetlenebilir: KKB üyesi kurumlar her ay düzenli olarak portföylerinde yer alan kredi ve kredi kartı müşterilerinin kredi kartı, bireysel ve ticari kredi geri ödeme performansları, limit durumu gibi bilgileri, KKB tarafından belirlenmiş bir kayıt desenine uygun olarak paylaşırlar. KKB paylaşılan bu bilgileri kişi bazında geçmişe dönük sorgulanabilecek şekilde konsolide eder. Daha sonra üye kurum kendisine başvuruda bulunan gerçek veya tüzel kişilerin, başka kurumlarla olan borç alacak ilişkisine dair performansını bu konsolide veritabanından sorgular. Yapılan her sorgulamaya bir ücret ödenir. Bu ücret yapılan sorgu neticesinde dönüş yapan data hangi bankalara aitse o bankalar tarafından paylaşılır.
Merkez Bankası’nda yer alan ve halk arasında “kara liste” olarak da bilinen sicil kayıtları, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nda yapılan değişiklikle Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi’ne aktarıldı. TBB, Risk Merkezi’nin oluşturulması ve yönetimi konusundaki ihtiyaçlarını Kredi Kayıt Bürosu’ndan hizmet alarak karşılıyor. KBB, TBB Risk Merkezi’ne aynı zamanda teknolojik altyapı hizmeti de veriyor. Risk Merkezi, KBB’nin Ataşehir’deki binasında kuruldu.
KKB Kredi Notu Nedir?
Sektörde yaygın adı ile kredi skoru, tüketicinin KKB’de yer alan bilgilerinin değerlendirilerek bireylerin risklerini göreceli rakamsal bir değer olarak ortaya koyar. KKB Kredi Notu’nun amacı, bireyleri öngörülen riskleri açısından rakamsal bir değer vererek bir sıralamaya koymaktır.
Bir kişinin KKB Kredi Notu’nun bir başkasına göre düşük çıkması bu kişinin geçmişinde mutlaka ciddi bir ödeme sorunu yaşamış olduğu anlamına gelmez. Örnek vermek gerekirse geçmişe dair kredi geri ödemelerinde hiç bir sorun yaşamamış iki kişiden birinin bankalarla daha fazla sayıda ve daha eskiden devam eden kredi ilişkisi bulunuyorsa, bulunmayan kişinin Kredi Notu bulunan kişiye göreceli olarak daha düşük çıkacaktır. Bunun sebebi, borcuna olan sadakatine ilişkin diğer kişiye göre KKB veritabanında kayıtlı daha az bilgi bulunmasıdır.
KKB Kredi Notu bir referans değer olsa da, unutulmamalıdırki nihai bir referans değildir. Kişilerin kredi başvurularıyla ilgili olumlu ya da olumsuz karar vermek için sınırların nereden çekileceği ve kredi notuna ek olarak başka hangi kriterlerin dikkate alınacağı, tamamen kredi veren üye kuruluşların insiyatifindedir.
KKB kredi skoru, risk raporunun olumlu ve/veya olumsuz bilgiler ile tüm içeriğinin tek bir rakamsal değer olarak gösterimidir. Kişinin kredibilitesinin ilgili ay itibariyle çekilmiş resmi gibidir. Rakamsal değer, yani skor ne kadar yüksekse kişinin geçmiş kredi geri ödeme performansı ve borcuna sadakati o kadar olumlu olarak değerlendirilir. Skor ne kadar düşükse, skor sahibinin ilgili kurumlarla borç-alacak ilişkisinde ve bu firmalara olan borçlarına sadakati hakkında değerlendirme yapan firmanın zihninde o kadar soru işaretine yol açar.
Bireyler ve tüzel kişiler artık rapor alabiliyor
Banka ve kurumların yararlandığı bu sorgulama hizmetine, 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren bireyler ve tüzel kişilerin de internet üzerinden kendi risk ve çek raporlarını alabildiği bir hizmet eklendi. Bireysel ve tüzel kişiler KKB’nin web sitesine üye olarak veya çalıştıkları bankadan ücret ödeyerek artık bu raporlarını temin edebiliyorlar.
KKB Risk Raporu
Risk Raporu’nda gerçek ve tüzel kişilerin bankalardan kullanmış oldukları kredi kartları da dahil olmak üzere bireysel ve ticari kredilerin geri ödeme performanslarını ve halihazırda bankalara ne kadar borçlu olduğuna dair bilgiler yer alır.
Bu sistemle kişilerin talebine göre kendi mevcut kredi limit bilgilerinin de yer alması sağlanabiliyor. Limit bilgilerinin raporda yer alıp almaması kişinin kendi insiyatifinde olup, bu bilgi kişinin onay vermesi durumunda yer alır.
Her kişi kendine ait KKB risk raporunu talep edip, kredi sicil bilgilerinin bankalar tarafından nasıl görüldüğüne dair bilgi sahibi olabilir; kendisi ile ilgili kayıtlı ödeme olumsuzlukları varsa bunlardan haberdar olup, zaman içinde ve mevcut uygulamalara uygun bir şekilde giderip, sicilini ve kredibilitesini geliştirme imkanı bulur.
KKB risk raporunda kişinin KKB kredi notu, sahip olduğu bireysel nitelikli kredilere ait detaylar, varsa geri ödeme performansında yaşanan gecikmelerle ilgili detaylar, varsa takip durumu ile ilgili detayların yanı sıra ticari kredi detayları da yer alır.
KKB risk raporu ürün olarak çıktığında verilmeye başladığından bugüne birçok banka bu raporu arzu eden müşterilerine sundu. 3 ila 10 lira arası bir ücret ödeyerek, tercih ettiğiniz bir bankadan bu raporu kolayca temin edebilirsiniz. Risk raporunu ayrıca KKB’nin web sitesinden de almak mümkün. Raporu almak bu kadar kolayken, bu raporu aldıktan sonra tüketicinin bu raporla kendi hakkında ne gibi bilgilere ulaşacağını, ulaştığı bu bilgileri nasıl yorumlayabileceğine ilgili kolay anlaşılır bir kaynak ise ne yazikki yayınlanmış değil.