web statistics

Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yanlış Bildikleriniz


Bugüne kadar Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) hakkında birçok kapsamlı makale paylaştık. Amacımız konu hakkında bilgi sahibi olmak isteyenlere daha bilinçli tercih yapmalarında yardımcı olmaktı. Her ne kadar bu makalelerimize oldukça yoğun bir talep geliyor ve sosyal medyada paylaşılıyor olsa da, BES’in hala birçok kişi tarafından yanlış anlaşıldığını görüyoruz. Bu yanlış anlaşılmalara biraz olsun son verebilmek amacıyla konuyla ilgili bilgimiz dâhilinde olan, ancak birçok tüketici tarafından BES hakkında yanlış bilinen bazı konuları paylaşmak istedik.

BES sosyal güvenlik sisteminin alternatifidir

Hayır. BES; SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı gibi sosyal güvenlik sistemlerinin alternatifi değildir. Mevcut sosyal güvenlik sistemleri içinde emekli olunduğunda alınabilecek emeklilik geliri bellidir. BES, bu gelirin insanların emekli olduktan sonra emeklilik öncesi yaşam standartlarını sağlamak konusunda yetersiz kalması nedeniyle doğan ihtiyaçlar sonucunda gelişmiş ek bir çözümdür.

BES hedefli birikim yapma aracıdır

Hayır. Eğer hedefiniz emekli olduğunuzda ek bir gelir elde etmek değilse; birikim yapıp ev veya araba almak, seyahate çıkmak gibi bir hedef için BES yanlış bir seçim olacaktır. BES belli yasal düzenlemelere tabidir. Bu düzenlemelerin dışında bir nedenle sistemden ayrılmanız gerektiğinde kayba uğrarsınız, zira erken çıkma tarihine göre birikim getirisi üzerinden kesilen stopaj oranları değişiklik gösterir. Birikim yapıp bu birikimi 10 seneden önce kullanmayı hedefliyorsanız, diğer birikim odaklı yatırım araçları daha avantajlıdır. Başlangıçtan bugüne kadar her üç BES katılımcısından birinin emeklilik dışında bir hedefle BES’e katılmış, daha sonra sistemden çıkarak kayba uğramış olduğunu hatırlatmak isteriz.

BES katkı payımın tamamıyla bireysel emeklilik fonu alınır

Hayır. BES sisteminde her ay sizden kesilen katkı payının belli bir kısmı yönetim gideri olarak kesilmektedir. Bu BES şirketlerine verilmiş yasal bir haktır. Emeklilik şirketi aylık ortalama 100 TL bir katkı payından BES şirketiyle yaptığınız anlaşmaya göre 6 ila 8 TL arasında bir kesinti yapar. Bu tutarları topladığınızda bir bankanın vadesiz mevduatlardan kestiği hesap işletim ücretine denk geliyor. Zaman içinde bu oranı düşürmeniz mümkün. Bunun için aylık katkı payınızı daha az yönetim gideri kesilen bir tutara yükseltmeniz gerebilir. Ya da birikimlerinizin 30.000 TL tutarın üzerinde olması durumunda çalıştığınız şirketi değiştirmek istediğinizi söyleyerek bu konuda şirketinizle pazarlık yapabilirsiniz. Bir başka alternatif de daha hesaplı bir yönetim gideri sunan başka bir emeklilik şirketine direkt transfer yapmak olabilir. Sektöre yeni giriş yapan ve büyümeyi amaçlayan BES şirketleri bu konuda size rekabetçi alternatifler sunacaktır.

Şirket grup planları her zaman avantajlıdır

Her zaman değil. Karar vermeden önce grup planının nasıl bir kapsamı olduğunu incelemek gerekir. Bunu yaparken öncelikle grup planı kapsamında ne kadarlık bir yönetim gideri kesintisi yapıldığını öğrenmeniz gerekir. Grup planlarında yönetim gideri açısından %0 ila %4 arasında bir yönetim gideri kesintisi alabilmek mümkün olduğu için, katılmaya değer bir grup planında yönetim gideri kesintisi %4’ün altında olmalıdır diyebiliriz.

Çok sık karşımıza çıkmasa da bazı şirketler çalışanların motivasyonu ve sadakatini artırmaya yönelik katkı payı desteğinde bulunuyorlar. Eğer şirketiniz sizin için böyle bir imkan sağlıyorsa mutlaka bu fırsattan yararlanmanızı tavsiye ederiz.

BES’te kampanya varmış, giriş aidatı almıyorlar

Giriş aidatı veya yönetim gideri gibi kesintiler bireysel emeklilik şirketlerine yasal düzenlemelerle tanımlanmış gelir kalemleridir. Bu gelirlerden kolay kolay feragat etmezler. Ancak BES katılımını teşvik etmek için BES giriş aidatını başlangıçta tahsil etmeyip erteliyorlar. Sistemden erken çıkılması veya başka şirkete transferi durumunda (veya bazı durumlarda erken çıkmasanız da) giriş aidatı, çıkış aidatı gibi birikimlerden kesilebiliyor. O yüzden BES şirketiyle yaptığınız sözleşmede giriş aidatı olmadığına dair bir ibare yoksa, bu bilgiye itibar etmemenizi tavsiye ederiz.

Çalışma hayatına yeni başlayanlar hemen BES’e katılmalı

Bu sorunun yanıtı bireysel emeklilik satış temsilcilerine sorarsanız evet, bize sorarsanız hayır olacaktır. Bize göre bir insanın hayatında en fazla birikim yapabileceği dönem çalışma hayatına başladığı ilk iki sene boyuncadır. İşe yeni başlandığı için aile desteği bu dönemde tamamıyla kesilmez. Bunun yanı sıra aile bütçesine katkıda bulunması da normal şartlar altında beklenmeyeceğinden, gelirin önemli bir kısmı birikime ayrılabilir. Biz bu dönemde yapılabilecek birikimlerin emeklilik hedefiyle değil, ancak daha kısa vadeli hedeflere (yurt dışı seyahati, ev veya araba, evlilik, beyaz eşya almak vb.) yönelik olması gerektiğini düşünüyoruz. Çalışma hayatına yeni atılmış bir kişinin 22 yaş civarında olduğunu düşünürseniz, BES’ten tam anlamıyla faydalanabilmesi için en az 10 sene kesintisiz prim ödemesi ve 56 yaşına kadar (34 sene kadar) beklemesi gerekir. Diğer bir deyişle bu işe girerseniz en iyi ihtimalle 10 sene prim öder, sonra 14 sene daha beklersiniz.

Öte yandan BES ile ilgili yasal düzenlemelerin değişme ihtimali var. Bir rivayete göre 56 yaşına kadar bekleme şartı daha ileri bir yaşa çekilebilir. Ancak siz sisteme böyle bir düzenleme öncesi katılırsanız kazanılmış bir hakkınız olacağından etkilenmezsiniz. BES alternatif değil destekleyici bir sistem olduğu için, yasal düzenlemeler ile ilgili ihtimalleri düşünerek erkenden katılmak çok anlam ifade etmiyor. Böyle bir düzenleme gelse bile, BES yerine kredi kartınızdan para çekip adınıza fon biriktiren bir banka ürünü kullanabilirsiniz. Böylece hem paranız tamamıyla yatırımda değerlendirilir, hem de stopaj ve yaş sınırı gibi engellerle muhatap olmazsınız.

BES’te erken çıkış durumunda stopaj birikim üzerinden kesilir

bireysel emeklilikte dogru bilinen yanlislarŞu an için durum maalesef böyle. Bununla ilgili olarak örnek bir mahkeme kararı olmasına rağmen maliye konuyla ilgili bir düzenlemeye gitmek konusunda oldukça ağır davrandı. Önümüzdeki aylarda (2012 yılının son çeyreğinde olması bekleniyor) bu stopajla ilgili hatalı uygulama vergi avantajıyla beraber sona erecek. Vergi indirimi yerine devlet katkı payı geliyor. Bireysel emeklilikle ilgili yeni düzenlemeler hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz. Bir ufak hatırlatma; eğer BES sisteminden erken ayrılmış kişiler arasındaysanız, anaparanızdan yapılan vergi kesintisine son verilmesinin ardından hatalı kesilen tutarı geri almak için başvuru şartı aranıyor. Stopaj iadesi için hak sahiplerinden başvuru şartı aranmasının en büyük nedeni şu; maliye, iadeleri talep olmaksızın yapması durumunda 260 milyon tutarında bir maliyetle karşılaşacak. Bu tutarı düşürmek için de talepte bulunmayacak kişilerin maliyetinden kurtulmayı amaçlıyor. Bir başka deyişle, “ağlamayana meme, BES’ten erken ayrılıp başvurmayana stopaj iadesi yok.”

BES’te kıymetli metallere (altın, gümüş, platin vb) yatırım yapılabilir

Ülkemizde ziynet eşyasının yanı sıra yatırım aracı olarak da önemli bir konumu olan altın, gümüş ve platin gibi kıymetli metallere BES’te yatırım yapmak şimdilik mümkün değil. BES’te şu an için sadece Bireysel Emeklilik Yatırım Fonları’na yatırım yapılabiliyor. Günümüzde ise mevcut yasal düzenleme bu fonların dayanak varlıklarının kıymetli metaller olmasına izin vermiyor. Ancak bu durumun bu yıl olmasa bile önümüzdeki yıllarda değişeceğine dair beklentiler yüksek.

BES’ten en büyük faydayı bilinçli katılımcı sağlar

Teorik olarak bakıldığında 70 milyonun üzerinde bir nüfusa sahip Türkiye’de sadece 2.7 milyon BES katılımcısı var. Bu bireysel emeklilik şirketleri için hala büyük potansiyel olduğunu gösteriyor. BES büyüme rakamlarına baktığımızda da bu potansiyelin değerlendirildiğini görüyoruz, ancak potansiyel BES katılımcılarının bu konuyla ilgili olarak bilgileri çoğunlukla yetersiz. Bu eksik bilgi neticesinde katılım da her üç kişiden birinin sistemden ayrılmasına sebep oluyor ve mevcut durumda daha çok şirketler ve devlet lehine çalışıyor gibi bir görünüm ortaya çıkıyor. Oysa BES hakkında doğru bilgiye sahip katılımcılar da bu sistemden kazanç sağıyor. İşte bu yüzden BES’le ilgili en çok yanlış bilinen konulardan bazılarını sizlerle paylaşmak istedik. BES’i öğrenin, öğrendiklerinizi yakın çevrenizle paylaşın ki, sistem her üç taraf (bireyler, BES şirketleri ve devlet) için de sağlıklı bir şekilde işlesin.