web statistics

Zorunlu BES Nedir? Hayatınızda Neler Değişecek?


Farketmişsinizdir, son üç aydır Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) katılımınızı sağlamak amacıyla sizden randevu isteyen BES danışmanlarının aramaları adeta bir bıçak gibi kesildi. Bunun nedeni 1 Ocak 2017’de hayatımıza girecek olan BES’e otomatik katılım uygulaması. Yurtiçi tasarruf oranının artırılması ve çalışanların çalışma döneminde sahip oldukları refah seviyesinin emeklilik döneminde de korunması için emekliliğe yönelik olarak tasarruf etmeye özendirilmesi amacı ile 45 yaşını doldurmamış olan, özel sektör ve kamu çalışanlarının otomatik olarak BES’e dahil edilecekler.

BES Otomatik Katılım, uygulamanın yumuşatılmış ismi. Devlet tasarruf oranını arttırmak amacıyla zorunlu, hatta cebren 45 yaş altı çalışanları BES sistemine otomatik olarak kaydını yaptırıyor. Bunu da işverenler aracılığı ile yapacak. Otomatik katılım için hangi firma ile çalışılacağını işveren firma karar verecek. Dolayısı ile BES şirketleri danışmanlarla size satış yapmak yerine kurumsal pazarlama ile şirketlerle irtibata geçmeye başladılar.

BES’te Otomatik Katılım nedir?
Sistemin resmi adı “BES Otomatik Katılım” olarak geçiyor. Sistemin cayma hakkı olması sebebiyle zorunlu olmadığı söylense de çalışan bireylerin katılıp katılmama tercihleri dikkate alınmadan yapıldığı için zorunluluk söz konusu. Hatta kişilerin tercih ve seçme özgürlüklerinin göz ardı edilmesi nedeniyle yasal altyapısı tartışmalara açık bir uygulama.

Zorunlu BES’de Cayma Hakkı Nasıl Çalışıyor?
Çalışanın, ‘Yaaa ben istemiyorum ve/veya benim zaten var ikincisine gerek yok’ deme hakkı yok. Ancak, çalışan emeklilik planına dahil olduğunun kendisine bildirildiği tarihi müteakip iki ay içinde sözleşmeden cayabiliyor. Cayma olması durumunda ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte 10 işgünü içinde çalışana iade ediliyor. Tabi konuya muhattap olan emeklilik şirketinin operasyonel süreçlerinin bu organizasyona ne kadar hazır olduğuyla ilgili bir risk söz konusu. Geçmişte Stopaj iadeleri ile yaşanan gecikmelerin BES şirketlerinden kaynaklandığını düşünürsek çok keyifli bir resim karşımıza çıkmıyor.

Cayma Hakkını Kullanmayanlar için Zorunlu BES
Cayma hakkını kullanmayan çalışanlar Müsteşarlıkça belirlenen hallerde katkı payı ödemesine ara verilmesini talep edebiliyorlar. İşyerinin değişmesi halinde, yeni işyerinde bu madde kapsamında bir emeklilik planı var ise çalışanın birikimi ve sistemde kazandığı emekliliğe esas süresi yeni işyerindeki emeklilik sözleşmesine aktarılabiliyor. Devlet katkısını hak etme ve ödeme koşullarına uymak kaydıyla otomatik katılım ile sisteme giriş yapanlardan cayma hakkını kullanmayanlara özel %25’lik devlet katkısına ek olarak tek seferde 1.000 TL tutarında devlet katkısı alınacak.

Tüm İşverenlerin Bu Sisteme Geçmesi Zorunlu mu?
1 Ocak’ta başlayacak Zorunlu BES’e otomatik katılım uygulamasına önce 1000 ve üzeri çalışanı olan işletmeler girecek. Nisanda 250 kişilik şirketler ile kamu kurumları Eylülde ise 100 ve üzeri çalışanı olan şirketler sisteme dahil olacak. Maaşlardan ilk kesintiler ocak sonunda yapılacak. İş verenlerin Ocak değil de Şubat sonu yaparım’ demeke gibi bir lüksü yok. Bu durumda hem çalışanların geç yatan birikiminden dolayı oluşacak kayıptan sorumlu olacak hem de para cezası ödemek zorunda kalacaklar.

Zorunlu BES

Zorunlu BES’te Maaşlardan ne kadar kesinti olacak?
Düzenlemeye göre çalışanın, prime esas kazancının yüzde 3’ü, her ay maaşından kesilecek. Bu da asgari ücretle çalışan için 50 lira olurken kesilecek en yüksek tutar ise 321 lira olacak bu da 10.705 lira bir maaşa denk geliyor.

Zorunlu BES’de Devlet katkısı nasıl çalışacak?
Otomatik katılım sonucu Bireysel Emeklilik Sistemine aktarılacak tutarlar da diğer bireysel emeklilik sözleşmelerinde olduğu gibi %25 devlet katkısından yararlanabiliyor.

Zorunlu BES Fon Seçimi, masraf ve kesinti nasıl olacak?
Birikimler işveren ile emeklilik şirketlerinin üzerine anlaştığı emeklilik fonlarında değerlendirilirken, sunulan emeklilik planları kapsamında şirketlerce fon işletim gideri kesintisi dışında başka bir kesinti yapılmayacak. İsteğe bağlı katılımda katılımcı fon seçiminde söz sahibi olurken burada işveren firmanın ve (fon yönetim performansı çok dah başarılı olmayan) BES şirketlerinde olması birikiminizin tek getirisinin %25’lik devlet katkısı olma durumu ile sizi karşı karşıya bırakabilir ama zaman içinde bunu önleyici düzelemeler yapılacağını ummaktan başka şansımız yok.

Otomatik katılımlı BES’te kalmalı mı?
Bu ülke’de Bireysel Emeklilik Şirketi kurmak varmış. Son 20 senedir bu kadar verimsiz çalışmalarına rağmen bu derece kayrılmış başka bir sektör ben bilmiyorum. Önce gayri yasal bir şekilde ayrılanlardan yapılan stopaj kesintisin keyfini sürdüler. Onun sonu geldi ardından parmaklarını oynatmadan verimsizliğin dibine vurarak faaliyetlerine devam ederken %25 Devlet katkısı geldi. Bu sefer biz fon yönetemiyoruz ancak devlet %25 katkı payı veriyor siz 4 yatırıyorsunuz Devlet 1 toplam beş ediyor diye satmaya başladılar. BES şirketleri tarafında yönetilen fonların arasında hatırı sayılır bir kısmı bırakın enflasyon üzerinde getiri sağlamayı kaybetmiş fonlar var BES şirketleri dayamış sırtını Devlet katkısına ve fon performansı ile ilgili hesap verme gibi bir sorumlukları yok. Devlet şimdi deyişle işvereninizin seçtiği bu verimsiz şirketlerden birinde Bireysel Emeklilik hesabı açacaksınız. Ne fon seçiminde ne tutarda söz hakkınız olmayacak. İş yeri değiştirmeniz durumunda oradaki BES’e birikimleriniz devredeceksiniz. 10 sene kesintisiz prim 56 yaşında paranızı alacaksınız diyor. Siz olsanız kalır mısınız?