Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) başvurusu yapmayı düşünen okuyucularımıza yardımcı olacağına inandığımız bir makaleyi daha önce sizlerle paylaşmıştık. Bugünkü yazımızda ise, bireysel emekliklik sistemine dahil olmanız halinde karşılaşacağınız masraf ve kesintiler konusunda sizleri bilgilendirmek istiyoruz.
Öncelikle şunu ifade etmek isteriz ki, ülkemizde BES hala emekleme aşamasında olan bir yapı. Gelişmesi için hala altyapısal bazı değişiklikler gerekli. Tüketicilere daha anlamlı gelecek vergi avantajları, BES’de faaliyet gösteren emeklilik şirketleri tarafından daha fazla fon alternetifi sunulması bunlardan ilk bakışta bizim aklımıza gelen gereken değişiklikler. Bütün bunlara rağmen sektörde faaliyet gösteren emeklilik şirketlerinin sistemin daha iyi hale getirilmesi konusunda talepkar olması, sektörün ulaşması arzu edilen noktaya daha çabuk varacağı sinyallerini net olarak veriyor.
Konumuza dönecek olursak; BES’e dahil olan tüketiciler, anlaşma yaptıkları emeklilik şirketine “katılım payı” adı altında bir ücret öderler. Düz mantıkta bu tutarın tamamının yatırıma yönlendirildiği düşünülür, ancak emeklilik şirketleri kendilerine yasal olarak verilmiş hakla bu tutarlardan masraf kesintileri yaparlar :
Bireysel Emeklilik Masraf Kesintisi 1 : Giriş Aidatı, katılımcıdan veya işvereninden bir kez alınabilinen yasal bir masraftır. BES’e girişte veya her yeni bireysel emeklilik hesabı açılışında alınır. Bir başka deyişle ister aynı şirket olsun, ister farklı şirket olsun, bir tüketici yeni BES hesabı açmaya karar verdiğinde bireysel emeklilik şirketi her seferinde bu aidatı almaya hak kazanır. BES giriş aidatı, satın alınan ürünün poliçe detayında yazan ürüne ait asgari ücretin bir aylık tutarına denk gelen bir masraftır. Şirketin politikasına göre girişte peşin olarak veya taksitler halinde bir yıla yayılarak da alınabilir. Bireysel emeklilik şirketi sözleşmede yazacak koşullar dahilinde bu ücreti erteleyebilir. Günümüzde bireysel emeklilik şirketleri aralarındaki rekabet nedeniyle bu masrafla ilgili farklı uygulamalara gitmekteler. Emeklilik şirketleri giriş aidatlarını başlangıçta ve çıkış anında ertelenmiş olmak üzere iki kısımda veya tek seferde katılımcıdan ve/veya katılımcı ad ve hesabına katkı payı ödeyen kişiden mutlaka alır. Yani bir emeklilik şirketi sizden giriş aidatı almıyoruz derse, ilk sormanız gereken soru “peki ne zaman alıyorsunuz” olmalı.
Bireysel Emeklilik Masraf Kesintisi 2 : Yönetim Gideri Kesintisi, ödenen katkıların azami yüzde 8’ine tekamül eden bir masraf kesintisidir. Sözleşme yapılan BES planında belirtilen asgari ücretin aylık tutarının dörtte birini aşmamak kaydıyla; birikimler üzerinden fon adedi olarak, sunulan hizmet veya işlem bazında, katkı payı ödenmesine ara verilmesi halinde, belirli ödeme araçlarının yaratacağı ek masraflarının doğrudan katılımcı tarafından üstlenilmesi gibi hallerde, emeklilik şirketi tarafından katılımcının bireysel emeklilik hesaplarındaki fon adetlerinden indirilmesi suretiyle yapılabilmektedir. Tabi emeklilik şirketinin bunu yapabilmesi için bu konunun sözleşmede açık olarak yazılmış olması gerekiyor. Malum, emeklilik şirketleri bu işi para kazanmak için yapıyorlar, çalıştırdıkları o kadar eleman ve acentelerle maaş, prim ve komisyon gibi parasal ilişkileri var; dolayısıyla yatırdığınız her 100 liranın 8 lirasını kesmeleri kabul edilebilir. Ancak burada önemli olan konu bu ürünü alan tüketicilerin kaçının, ödedikleri bu masrafın şirketin cebine gittiğini biliyor olduğu.
Bireysel Emeklilik Masraf Kesintisi 3 : Fon işletim Gideri Kesintisi, emeklilik şirketi tarafından kesilir. Bu ücrete, söz konusu fonu yöneten portföy yönetim şirketinin ücreti dahildir. Yasal bir masraftır ve fon varlıkları üzerinden günlük azami yüzbinde 10 olarak kesilir. Bu da aşağı yukarı yıllık yüzde 3,7’ye denk gelen bir orandır.
Tüketici olarak BES’e başvurmadan önce bilmeniz gereken konulardan belki de en önemlisi sisteme yatırıdığınız paralardan ne gibi kesintiler yapıldığıdır. Aksi taktirde zaman içinde bu kesintileri farkettiğinizde aldatılmışlık hissine kapılabilirsiniz.