Önümüzdeki birkaç yılda gerçek ve tüzel kişilerin kredibilite, yani kurumsal borçlanma ve geri ödeme performansları daha da önem kazanacak. Bununla ilgili olarak geliştirilen ürün ve hizmetler hakkında bilgi sahibi olmak da, en azından gerçek ve tüzel kişilerle borç alacak ilişkisinde bulunacaklar için bir ihtiyaç olacak. Bu ihtiyaca cevap vermek amacıyla bazı terimleri sizlerle paylaşmak istiyoruz. Bireysel Borçluluk Endeksi (BBE) bu terimlerden ilki.
Bireysel Borçluluk Endeksi (BBE), skor bazlı bir risk endeks değeridir. Uluslararası olarak; karar destek sistemleri (skorkartlar), analitik çözümler ve pazarlama hizmetleri alanında hizmet veren ve bu alanda dünyanın büyük oyuncularından olan Experian firması tarafından geliştirilmiş, KKB tarafından kullanıma sunulmuştur. Amacı yüksek borçluluktan kaynaklanan riski tahmin etmektir.
BBE, geçmişe ait ödeme güçlüğü ile ilgili bir kayıt içermese de, potansiyel risk taşıyan kişileri belirleme ihtiyacını karşılamak, sorumlu kredilendirme bilincinde faaliyet göstermek (Responsible Lending) isteyen kurumlara enstrüman sağlamak ve bankaların kredi karar sistemindeki kaliteyi arttırmak amacıyla geliştirilmiştir.
Bu endeksle, şu an itibariyle hiçbir ödeme güçlüğü çekmeyen, ancak gelecekte yüksek borç yükü altında olabilecek kişileri tespit etmeye çalışılmaktadır. BBE bu kişileri belirleyerek “sorumlu kredilendirme“ konseptini desteklemekte ve bireylere kredi / kredi kartı gibi ürün ve hizmet sunan kuruluşlar için bir erken uyarı sistemi olarak fayda sağlamaktadır. KKB skor, Bireysel Kredi Notu ve benzeri risk tahmin modellerinin öngörmeye çalıştığı sorunlu kredi tanımına (ardışık olarak 3 ödeme yapmayanlar, kanuni takibe düşenler ve zarara atılanlar) ek olarak aşırı borçlanma tespitini getirerek genişletir.
BBE ve Bireysel Kredi Notu aynı şeyler mi?
Hayır. Türkiye’de son yıllarda kredi kullandırılan kişi sayısında ciddi artışlar olduğu gibi, kişi başına düşen kredi riskinde de belirgin bir büyüme yaşandı. Öyle bir büyümeki, hükümet bu büyümeyi kontrol altına almak için BDDK ve TCMB nezdinde bir takım önlemler aldı. Kredi kartı taksitli alışveriş uygulamarında sınırlama; konut ve araç kredileri peşinat oranlarında artış; ihtiyaç kredisi, tüketici kredileri ve otomobil kredisi vadelerinde sınırlama gibi.
Bireysel Kredi Notu şu anda veya geçmişinde olan ödeme sorunlarından yola çıkarak riski bir değer olarak belirler. Hiçbir ödeme güçlüğü çekmemiş olan, ancak aşırı borçlanmadan dolayı gelecekte sıkıntı çekme ihtimali olan kişileri belirlemesi mevcut verilerle mümkün değildir.
Bireysel Borçluluk Endeksi ise, Bireysel Kredi Notu ve benzeri risk tahmin modellerinin öngörmeye çalıştığı yukarıda bahsettiğimiz sorunlu kredi tanımına aşırı borçlanma tespitini katma değer olarak getirir.
BBE, sadece 250 TL üzerinde teminatsız borç bakiyesi olan kişiler için ve aşırı borçlanmayı tahmin etmek üzere geliştirilmiştir.