[Orjinali Frugaldad.com’da 10 Things I Want My Kids to Learn About Money Before They’re Adults başlığıyla yayınlanan bu yazı TuketiciFinansman.net tarafından Türkçe’ye çevrilmiştir.]
Son zamanlarda çocuklarıma bırakacağım miras hakkında daha fazla düşünüyorum. Bunun sebebi belki de annemin ve dedemi geçen sene kaybetmiş olmam ve onların bana öğrettiği pek çok dersi düşünmem.
Ne yazıkki onların para ile ilgili öğütlerinden birçoğunu dikkate almadım ve 20’li yaşlarımda borç içinde çok fazla para harcadım. Çocuklarımın aynı hataları yapmasını kesinlikle istemiyorum ve borç batağından çıkmanın onlar için daha zor olacağına inanıyorum.
Bu ekonomik karışıklık içerisinde, çocuklarımın büyüyüp birer yetişkin olma sürecinde finansal olarak sorumluluk sahibi olmalarının daha önemli (ve daha zor) olduğunu anladım.
Ebeveynlerin her zaman gerçekçi olmayan medya tanımları ve tüketim toplumuyla bir savaşı olmuştur. Ama tüm bunlardan önemlisi, ülke olarak gülünç seviyelerde borca gireriz ve çocuklarımızın geleceği biraz daha belirsiz görünür.
Olaya şöyle bakalım, çocuklarımız büyük ihtimalle bizim gibi temkinli olmayacaklar. Sosyal güvencenin olup olmayacağı belirsiz. Sağlık sisteminin nereye varacağını kimse bilmiyor. Vergiler daha da yükselecek ve en azından kısa vadede (önümüzde 5-10 yılı kastediyorum) enflasyon, devalüasyon veya diğer bazı sebeplerden dolayı hayat daha pahalı olacak.
Fakat çok da olumsuz bakmamak lazım. Çocuklarımız için hala fırsatlar olacak. İnsanlar yine öğretmeye, inşa etmeye, binalar ve köprüler yapmaya, sağlık hizmetleri sunmaya ihtiyaç duyacaklar. Otomobilleri geliştirmeye, askere gitmeye devam edecekler…
Ancak bu fırsatlardan yararlanmak için öncelikle çocuklarımız kendilerini başarıya hazırlamalılar. Tüm bunları göz önünde bulundurarak şunları öneriyorum :
Yetişkin Olmadan Önce Çocuklarıma Parayla İlgili Öğretmek İstediğim 10 Şey
- Kimse size borçlu değil. Bir çok insan tüm hayatları boyunca birilerinin kendilerine bir şekilde borçlu olduğu beklentisiyle yaşar. Bu doğru değil, en azından doğru olmamalı. Beklenti içinde olmanız gereken tek şey iş ahlakınız ile yaratma, ilham verme ve çalışkanlık becerilerinizle değerlendirilmek, paranızı kazanmak ve saygı görmek olmalı.
- Borç bir kanserdir. Borç toplumumuzun, ocağımızın ve birey olarak bizlerin kanseridir. Yaratıcılığı öldürür, karamsarlık yaratır, kazanacağız parayı çalar, özgürlüğünüzü kısıtlar. Borç belasından uzak durun. Şu atasözünü hatırlayın :
“Faizin ne olduğunu anlayan faiz kazanır, anlamayan ise faiz öder.” - Acil durumlar içim para biriktirin. Gençken ve emeklilik yaşından çok uzakken (ve çok fazla kazanmıyorken) para biriktirmek zordur. Fakat ben acil durumlar için bankada paranız olmasından daha iyi bir çözüm olmadığını gördüm. Basit bir tasarruf hesabı açarak (riski yatırımlar yapmadan) bir yıl boyunca günlük giderlerinizin bir kısmını birikime ayırmaya çalışın. Bir yıllık birikimle diğerlerinin karşı koyamayacağı bir fırtınaya direnebilirsiniz.
- Basit yaşayın. 2011’de hayat oldukça karmaşık görünüyor. Sizler birer yetişkin olduğunuzda daha da karmaşık olacağını hayal edebiliyorum. Yeni cihazlar, oyuncaklar ve “sahip olmalıyım” dediğiniz şeyler olacak. Sorun şu ki tüm bu şeyler birikiminiz için birer düşman. Yoksul kişiler gibi yaşayın demiyorum ama kendinizi sadece birkaç lüks şeyle sınırlayın.
- Büyük finansal kararlar üzerinde iyi düşünün. Bir araba veya ev alacaksanız, aile olarak ilk büyük tatilinize çıkacaksanız bir kaç gece bu plan üzerinde düşünün. Bu şeyleri size satan kişiler alacakları komisyonu düşünerek hemen karar almanızı sağlamaya çalışırlar. Fakat unutmayın, faturaları ödemesi gereken kişi sizsiniz. Büyük finansal pişmanlıklarımın çoğunu verdiğim bu otomatik tepkiler yüzünden yaşadım. Yavaş hareket edin. Titiz olun.
- Kredi skorunuzu koruyun. İleride borç para ihtiyacınız olursa diye değil, sizin riskli bir müşteri olmadığınızı gören kişiler size bir servisi daha ucuza, daha uzun süreyle versinler diye. Eğer bu kişiler sizi tanımıyorlarsa, kredi skorunuz tek belirleyici faktör olabilir. Bu belki adil olmayabilir ama hayatın da bir parçası. İnsanları kredibilitelerine göre fişlemek bir kaç yıl daha sürebilir, o yüzden şimdilik bundan kaçınmak en iyisi.
- Bazı şeyleri tek başınıza yapmayı öğrenin, ama uzmanları çağırmaktan da çekinmeyin. Babanızın klozete kaçan bir oyuncağı çıkardığını ve bizi pahalı bir tesisatçı faturasından kurtardığını hatırlıyor olabilirsiniz. Veya klima sızıntısını tıkamak için tavanarasına tırmandığımı. Fakat babanız sınırlarını bilir ve gerektiğinde uzman kişileri çağırmayı bilir. Acil durumlar için biriktirilen para bunun içindir.
- Sığ insanlar sizi sahip olduğunuz şeylerle, gerçek arkadaşlarınız ise sizi karakterinizle yargılarlar. Tanıdığım en kederli, en yanlız insanlar çevresi paranın satın alabileceği en güzel şeylerle dolu olanlardı. Birçoğu bunları etraflarındaki insanları etkilemek ve önemsenmek için aldılar, çoğu zaman bu işe yaradı – geçici olarak ! Anlamlı ilişkiler paranın satın alamayacağı şeyler üzerine kuruludur : Güven, saygı, dürüstlük, şefkat, sevgi.
- Önemsediğiniz şeyleri yüksek bir maaşa değişmeyin. Çocukken sizin için önemli olan şeyleri hatırlayın : Aile, eğlence ve hayaller. Bunlar büyüdüğünüzde de sizler için önemli kalmalı ancak yetişkinler genellikle yüklüce bir gelir uğruna bunları feda ederler. Şimdilerde herkes hayatını kazanmak için birşeyleri feda ediyor, fakat memnun olabilmeyi öğrenirseniz diğer şeylerden keyif alarak rahat bir hayat sürebilirsiniz.
- Biriktirmeye erken başlayın. Siz çocukken oynadığımız parayla ilgili oyunları hatırlıyor musunuz ? Bir tanesi dünyanın en büyük finansal harikalarından birini anlatmaya çalışıyordu : Bileşik faiz. Görüyorsunuz, eğer para biriktirirseniz bundan faiz kazanırsınız. Bir sonraki ay ilk koyduğunuz paranın, artı önceki aydan kazandığınız faizin faizini kazanırsınız. Evet doğru, faizden faiz kazanırsınız. Şimdi bu örneği birkaç yıla, hatta on yıllara uyarlayın, bu şekilde bazı insanların nasıl daha da zenginleştiğini anlayabilirsiniz. Püf nokta erken başlamaktır.
Son olarak büyük büyükbabanızın dengeli olmakla ilgili olarak babanıza öğrettiği şeyi hatırlayın. Tutumlu olun, fakat arasıra durup gülleri koklamayı ihmal etmeyin. Hayat kısadır ve hayatın tadını çıkarmak gerekir. Şimdi ve daha sonra pahalı bir tatile çıkın. Finansal olarak mantıklı olmasa bile canınızın istediği bir şeyi satın alın. Gerçekten zevk aldığınız şeyleri yapabilmek için hayatınızdaki diğer alanlarda tutumlu olun.