Uzun bir bayram tatilinin ardından tekrar yazılarımıza başladık. Doğal olarak yazdığımız ilk konu, televizyon haber bültenlerinde ve gazetelerde yer alan, özellikle arife gününde yaşanan kredi kartı kullanmak isteyen tüketicilerin karşılaştığı kredi kartı provizyon/onay sorunu oldu. Problemin, Türkiye’de kredi kartı provizyon ve takas sisteminin yönetildiği BKM‘nIn switchleriyle ilgili bir sorundan kaynaklandığını düşünüyoruz.
Türkiye’de kredi kartı takas ve operasyon sistemi hakkında kısa bir bilgi
Konuya açıklık getirebilmek için öncelikle Türkiye’de kredi kartı otorizasyon sisteminin nasıl çalıştığını basit olarak açıklamamızda fayda var. Bankalar, kredi kartı POS’larından geçen başka bankalara ait kredi kartları ile ilgili onay almak için BKM’ye (Bankalararası Kart Merkezi) bağlanırlar. BKM, kartın sahibi olan Issuer bankadan kartın statüsünün normal olup olmadığını, provizyona açık olup olmadığı ve açıksa sözkonusu işlem ile ilgili kartın limitinin müsait olup olmadığı bilgisini alarak Acquirer bankaya bildirir. Acquirer banka da POS üzerinden üye işyerine ilgili sorgulamanın sonucunu belirtir. Bu işlem not on us işlem olarak tanımlanır. Eğer POS ve kredi kartı aynı bankaya aitse, yani bu on-us bir işlemse, bu durumda banka bu kontrolleri BKM üzerinden değil kendi sistemi üzerinden gerçekleştirir.
Problem hakkında tahminlerimiz
Bayramda yaşanan sorun, BKM’nin not on us işlemler ile ilgili bankaların sistemlerinin yaptığı sorgulamayı, belli bir süre için cevaplayamamasından kaynaklanıyor. Bu durum bir network iletişim sorunudur. Gelişmiş iletişim ağına sahip bütün organizasyonlar tarafından yaşanır. Kredi kartı operasyonları otorizasyon, provizyon ve takas açısından yoğun iletişim ve bu iletişimi 7/24 destekleyecek gelişmiş sistemler ve ağlar gerektirir. Bu konuda bankalar, BKM’nin liderliğinde sistemin sürekliliğini sağlamak ve geliştirmek konusunda sürekli çalışmaktalar. Bizim görüşümüz BKM’nın bankalar ile iletişimin sürdürüldüğü switchler’de yaşanan bir donma veya tıkanmadan kaynakladığı yönünde. Normal şartlar altında böyle bir durum normal bir mesai gününde süratli bir şekilde müdahale edilir ve sorun çözülürdü. Ancak uzun zamandır ilk defa denk gelen 9 günlük bayram tatili nedeniyle BKM’de soruna süratli müdala etmesi gereken personele ulaşılamamış ve sorunun düzeltilmesi vakit almış olabilir. Sorunun kaynağının tatil nedeniyle BKM’de yaşanan bir rehavet veya organizasyon sorunu olma ihtimalinin yüksek olduğunu düşünüyoruz.
Haftasonları kredi kartı otorizasyon sistemleri, haftaiçinden çok daha yoğun olarak çalışır. Haftasonu trafiğine bir de bayram veya tatil alışverişi girince, bu yoğun trafiğin bu sistemleri şişirmesi daha doğrusu iletişimde sorun yaşanması gayet normal. Sorun, müdahalede neden bu kadar geç kalındığı. Bizce BKM bu konuda gerekli dersi almıştır, önümüzdeki kurban bayramı tatilinde, personelini tatile gönderirken gerekli önlemleri alacaktır. Sonuçta sistemler ne kadar gelişmiş olsa da hala arasıra insan müdahalesini gerektiriyor ve BKM’dekiler de insan. Tamam kredi kartı operasyonunda faaliyet gösteren banka personeline kıyasla biraz daha rehavet içinde, ama sonuçta insan.
Bayramda kredi kartı kullananları neler bekliyor?
Eğer siz de bayramda kredi kartınız ile alışveriş yaptığınız sırada “hat yok”, “geçersiz şifre”, “yetersiz bakiye” gibi POS mesajlarıyla karşılaştıysanız, ne gibi aksilikler ile karşılaşma ihtimaliniz olduğunu ve ne yapmanız gerektiğini merak ediyorsunuzdur. Bu konuda merakınızı gidermeye çalışıp, sizleri yapmanız gerekenler konusunda bilgilendirmeye çalışacağız.
Eğer böyle bir otorizasyon sorunu yaşamadıysanız meraklanmanıza hiç gerek yok. Sizin için sorunun yaşandığı günün, kredi kartınızı kullandığınız herhangi bir günden farkı yok. Ancak temkinli olmak adına bir önceki yazımızda belirttiğimiz gibi bayram döneminde yaptığınız harcamalara dair slipleri saklayıp, ilgili döneme ait ekstreniz elinize geçtiğinde harcamalarınızı kontrol etmenizde fayda olacaktır.
Provizyon sorunu yaşayanları ne bekliyor?
Özellikle arife gününde kredi kartı ile alışveriş yaparken otorizasyon sorunu yaşayan kredi kartı kullanıcılarının hepsi olmasa da bazılarının, kartlarının birkaç kez provizyon için denenmesi nedeniyle kredi kartı hesap hareketlerinde birkaç kez aynı tutarda harcamaya rastlaması ihtimal dahilinde. Ancak bu durumun gazeteler ve haber bültenlerinde Tüketiciler Birliği genel başkanının heyecanlı ve coşkulu bir şekilde belirttiği gibi çok büyük çapta mağduriyete neden olacağına inanmıyoruz. Tabiiki yaşan sorunlar içerisinde mağduriyet çerçevesinde değerlendirebilinecek durumlar olacaktır, ancak bu konuda kredi kartı sahiplerinin soğukkanlı ve sakin hareket etmelerini öneriyoruz. Gerek BKM, gerek bankalar yaşanan sorun ile yaşanacak müşteri şikayetlerinin ne olacağı hakkında tespitlerde bulunup gerekli düzeltici önlemleri almaya başlamışlardır. Yine de bu, BKM ve bankalar tarafından alınacak bu önlemlere rağmen, bayramda kredi kartları ile sorun yaşayan tüketicilerin herhangi bir aksiyon almadan beklemelerini gerektirmiyor.
Ne yapmak gerekiyor ?
Öncelikle kredi kartı ile alışveriş yaptığı sırada “hat yok”, “geçersiz şifre”, “yetersiz bakiye” mesajı alan kart sahiplerinin kendileri için bir sorunun söz konusu olup olmadığı ile ilgili tespitleri yapması gerekiyor. Bunun için ekstre gelmesini beklemeden, sorun yaşadıkları kredi kartının sahibi olan bankanın internet ya da çağrı merkezi yolu ile kredi kartı hesap hareketlerini veya diğer bir deyişle dönemsel hareketlerini incelemelerini öneriyoruz.
Bunu yaparken öncelikle internet bankacılığını tercih etmenizi öneririz. Özellikle yazılı ve görsel basında yer alan haberler nedeniyle kredi kartı hizmeti veren bankaların telefon bankacılığı bölümünü yoğun bir mesai bekliyor. Bankaların telefon bankacılığında uzun süreler beklemek yerine internet şubesi kullanmanız size çok vakit kazandıracaktır. Üstelik ilgili hareketleri elektronik olarak bilgisayarınıza indirmeniz de mümkün olacağından daha rahat inceleme imkanına kavuşabilirsiniz.
Hangi işlemleri kontrol etmek gerek ?
Kredi kartı ekstreniz gelmeden önce, kredi kartı dönem içi hareketlerinde böyle bir işlem kaydına rastlamadıysanız, hareketlere yansımayan işlemlerde, yani POS’tan otorizasyon almış ancak takas sürecinde henüz eşleşmemiş işlemlerde de bir kayda rastlamadığınıza emin olun. Kredi kartı hesap hareketleri izleme imkanı veren her internet şubesinde böyle bir inceleme imkanı bulunmaktadır.
Eğer kredi kartınız ile ilgili yaptığınız incelemelerde böyle bir hareket göremiyorsanız büyük olasılıkla endişelenmenizi gerektiren bir sorun yoktur. Öte yandan provizyon sorunu yaşadığınız tarih ve saatte aynı üye işyerinden aynı tutarda bir veya birden fazla mükerrer işleme rastladıysanız ve bu işlemlerin hatalı olduğunu düşünüyorsanız, konuyla ilgili bankanın önleyici aksiyon alması için yapmanız gereken birkaç işlem olacak.
Eğer red provizyon sırasında pos cihazından çıkan mesajın yer aldığı slipi alıp sakladıysanız, (TuketiciFinansman.net olarak kredi kartı ile yaptığınız harcamalara ait olumlu veya olumsuz tüm slipleri ilgili döneme ait ekstre elinize geçip inceleyene kadar saklamanızı öneridiğimizi tekrar hatırlatmak isteriz) ilgili bankaya bu slip’in bir kopyası ile bir itiraz dilekçesiyle başvurmanız gerekiyor. Malesef bu başvurunun nasıl yapılması gerektiği ile ilgili olarak hiçbir banka internet üzerinden detaylı bir bilgi sağlamadığı için bankanın kredi kartı harcama itirazları ile ilgili süreçlerin ve başvuruların nasıl yapıldığına dair detaylı bilgiyi telefon bankacılığı üzerinden yapmanız gerekiyor.
Dilekçe için yaklaşık bir örnek vermek gerekirse;
[BANKA ADI] Bankası Kredi Kartları Bölümü’nun Dikkatine,
İstanbul, 05.10.2008
Konu: Kredi Kartı Harcama itirazı
Bankanızın XXX XXXX XXXX XXXX nolu kredi kartı hamiliyim. Kredi kartı hesap hareketlerimi incelediğimde şahsım tarafından gerçekleştirilmemiş işlemleri tespit etmiş bulunuyorum.
Aşağıda tarih, üye işyeri ve miktarları belirtilen işlemlerin tarafımdan yapılmamış olduklarını belirtir, bu işlemlerle ilgili belgelerin araştırılmasını ve konu hakkındaki işbu itirazım üzerine mümkün olan en kısa sürede gerekli incelemenin yapılarak, sonucun tarafıma yazılı olarak bildirilmesini rica ederim.
Konuya ilişkin olarak her türlü yasal başvuru hakkımı mahfuz tuttuğumu ayrıca bilgilerinize arz ederim.
Saygılarımla,
İsim Soyisim
[imza]Doğum Tarihi
Telefon
Cep Telefonu
Adresİtiraz konusu olan İşlemler
Tarih -İşyeri İsmi – Tutar
(Buraya internet bankacılığından elde ettiğniz bilgileri yazabilirsiniz. Ayrıca ilgili slip elinizdeyse bir kopyasını da dilekçeye eklemeniz faydalı olacaktır.)
Kişisel deneyimlerimizden söyleyebileceğimiz kadarıyla, Yapı Kredi bankası gibi bazı bankalar harcama itirazı süreçlerinde müşterilerini öncelikle üye işyerleri ile kendilerinin görüşmeleri için yönlendirebiliyorlar. Eğer üye işyerinin iletişim bilgileri sizde mevcutsa, bu konuyu onlarla görüşmeniz konuyu daha çabuk bir şekilde sonuçlandıracaktır. Öte yandan bazı üye işyerleri malesef harcama itirazları konusunda ne yapacaklarına dair yeterli bilgiye sahip değiller. Böyle bir üye işyerine denk gelmeniz durumda direkt bankaya başvurabilirsiniz.
Bayram tatilinde yaşanan provizyon ve otorizasyon sorunu ile ilgili olarak kartınızla red provizyon aldıktan sonra ödemeyi nakit olarak gerçekleştirdiyseniz, bu konuyu da dilekçenin bir yerinde dile getirmeniz faydalı olacaktır.
Bilinçli tüketici sorunu kayıpsız atlatır
Bayram tatilinde özellikle arife gününde kredi kartları ile yaşanan sorunlar ile ilgili, işlem tutarına bağlı olarak birkaç istisna durum dışında büyük bir mağduriyet söz konusu olduğunu düşünmüyoruz. Ancak yaşanan sorunun parasal bir sorun olması nedeniyle, sorun yaşayan kredi kartı kullanıcılarının sakin ve serinkanlı bir şekilde gerekli düzeltici faaliyetin alınması için üzerine düşeni yapması gerektiğine inanıyoruz. Sorunun Tüketiciler Birliği derneğinin yazılı ve görsel basında yer aldığı şekilde bir hacker saldırısı veya teknolojiye gerekli yatırım yapılmamasından ziyade, BKM’nin personele ve personel yönetimine gerekli yatırımın yapmamasından kaynaklanma olasılığı bize göre daha yüksek.